Mura werkt samen met coalities aan een kansrijke start voor kinderen in de regio
Om meer kinderen in de eerste 1.000 levensdagen een goede start te geven is in het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) opgenomen dat elke gemeente een ketenaanpak Kansrijke Start moet inrichten. Veel gemeenten bouwen hierbij voort op bestaande lokale samenwerkingen – zogenaamde coalities Kansrijke Start – opgericht sinds de start van het landelijke actieprogramma Kansrijke Start (VWS, 2018). Mura begeleidt de coalities Kansrijke Start in de Bommelerwaard en in de gemeenten Culemborg, Ede, Rhenen en Veenendaal. Welke goede voorbeelden uit deze gemeenten zijn er al?
Coalities Kansrijke Start en de ketenaanpak Kansrijke Start
De ketenaanpak Kansrijke Start bestaat uit goede samenwerkingsafspraken tussen het medisch, sociaal en informeel domein. Deze dragen bij aan een doorlopende lijn van ondersteuning voor (aankomende) gezinnen in een kwetsbare situatie gedurende de eerste 1.000 dagen van kinderen. In een coalitie Kansrijke Start zitten partijen zoals gemeente, verloskundigen, kraamzorg, Centrum voor Jeugd en Gezin, jeugdgezondheidszorg, Sociaal Team, volwassen-ggz, kinderopvang en informele steunorganisaties. Een ketenaanpak is niet hetzelfde als een coalitie, maar een coalitie is wel helpend om een ketenaanpak vorm te geven.
De afspraken die gemeenten voor de ketenaanpak maken gaan onder andere over:
- Vroegtijdig signaleren: bijvoorbeeld het gebruiken van gevalideerde signaleringsinstrumenten en afspraken over goede opvolging in geval van een kwetsbare situatie;
- Toeleiden naar de juiste hulp: bijvoorbeeld met behulp van zorgpaden, sociale kaart voor professionals, MDO/intervisie;
- Optimaal begeleiden van gezinnen in een kwetsbare situatie: bijvoorbeeld door inzetten erkende interventies, scholing, MDO/intervisie;
- Het opstellen en beheren van een actuele sociale kaart (inclusief het informeel steunnetwerk) voor professionals.
Belangrijke elementen zijn:
- Afspraken in drie fases: voor de zwangerschap, tijdens de zwangerschap en na de geboorte;
- Afspraken op verschillende niveaus: uitvoering, organisatie en bestuur;
- Monitoring en evaluatie van de afspraken en resultaten;
- Inzetten van erkende interventies;
- Samenwerken met de mensen om wie het gaat.
Voor sommige onderdelen van de ketenaanpak Kansrijke Start is het van belang ook op regionaal niveau samenwerkingsafspraken te maken. Er is geen blauwdruk voor een ketenaanpak Kansrijke Start. Wil je meer informatie en houvast bij het neerzetten van deze aanpak? Kijk dan eens naar de Handreiking ketenaanpak Kansrijke Start.
Lokale praktijkvoorbeelden in Rivierenland en Gelderse Vallei
Hieronder volgt een overzicht van wat we samen met betrokken partners in de verschillende gemeenten doen.
Bommelerwaard
In de gemeenten Maasdriel en Zaltbommel (de Bommelerwaard) formuleerde de nieuwe coalitie Kansrijke Start vorig jaar een gezamenlijke ambitie en doelen. Er zijn drie actielijnen waar de coalitie dit jaar aan werkt. Zo zijn partners gestart met een multidisciplinair overleg (MDO) Kansrijke Start. Ze werken daarnaast een klantroute uit zodat (aanstaande) ouders en professionals weten welk aanbod bestaat. En tenslotte werken ze aan een aanpak voor meer ouderbetrokkenheid bij de coalitie. Op 27 juni vond een brede netwerkbijeenkomst plaats om iedereen in de Bommelerwaard te informeren en ideeën op te halen.
Culemborg
In Culemborg organiseert de coalitie Kansrijke Start dit jaar drie netwerkbijeenkomsten, waarvan één brede netwerkbijeenkomst waarvoor ook samenwerkingspartners worden uitgenodigd. Tijdens de netwerkbijeenkomsten verkent men verschillende thema’s door presentaties van (externe) sprekers en discussies. Voorbeelden van thema’s zijn: ondersteuning bij armoede, dalende vaccinatiegraad en goede zorg en ondersteuning voor moeilijk bereikbare groepen. Ook buiten de netwerkbijeenkomsten om weten de coalitiepartners elkaar inmiddels goed te vinden. Ze verwijzen naar elkaar om passende zorg en ondersteuning te bieden aan zwangeren en jonge gezinnen in Culemborg.
Ede
In Ede is de gemeente trekker van de coalitie Kansrijke Start. De coalitie werkte in de afgelopen jaren onder andere aan goed signaleren (signaleringsinstrument Mind2Care), goed verwijzen (transmuraal stroomdiagram kwetsbare zwangere, sociale kaart, MDO kwetsbare zwangere) en passende ondersteuning (inzet van Nu Niet Zwanger, Centering Zwangerschap, Stevig Ouderschap en Voorzorg). Adviseur Anneke Jansen is tijdelijk betrokken bij de coalitie en helpt hen een programmaplan op te stellen dat inhoudelijk richting geeft aan wat de coalitie de komende jaren gaat doen. En waarin aandacht is voor de verbreding van de inzet van de coalitie in alle drie de actielijnen van Kansrijke Start (voor, tijdens en na de zwangerschap) en de realisatie van een meer integrale aanpak. Hierbij zoeken we aansluiting bij lopende lokale initiatieven, zoals het programma Kansrijk Opgroeien.
Rhenen
De coalitie Kansrijke Start Rhenen formuleerde vorig jaar een gezamenlijke ambitie en werkte actielijnen uit. De coalitie wil op korte termijn een eerste concrete stap zetten. Een stap die eraan bijdraagt dat professionals vroegtijdig en laagdrempelig zorgvragen met elkaar delen en samenhangende zorg leveren (één gezin, één plan, één coördinator van zorg). En daarmee vroegtijdig passende zorg en ondersteuning aan het gezin bieden waardoor zwaardere zorgvragen voorkomen worden. Hiertoe start binnenkort het MDO Kansrijke Start. Mura helpt de coalitie bij het opzetten hiervan, gebruikmakend van de kennis en ervaring van het MDO in Veenendaal.
Veenendaal
In de coalitie Kansrijke Start Veenendaal lag de focus de afgelopen jaren voornamelijk op de periode voor en tijdens de zwangerschap. Er is bijvoorbeeld gestart met de interventies als Nu Niet Zwanger, Stevig Ouderschap en Centering Zwangerschap. Betrokken professionals uit het medisch en sociaal domein maakten samenwerkingsafspraken om (aanstaande) gezinnen in een kwetsbare situatie nog beter te signaleren en door te verwijzen en legden deze afspraken vast in zorgpaden. Ook is het MDO Kansrijke Start opgezet. Door monitoring en evaluatie krijgt de coalitie zicht op wat de samenwerking oplevert en wat er nog beter kan. De coalitie focust zich dit jaar op de periode vanaf het eerste levensjaar van het kind. Zijn deze gezinnen goed in beeld? Worden zij tijdig ondersteund bij opvoedvragen vanuit het informele of formele netwerk? Samen met ouders gaat de coalitie onderzoeken wat er beter kan. De coalitie organiseert hiervoor bijvoorbeeld een spiegelgesprek.
Gelderse Vallei: regionale aanpak van vijf ketenaanpakken
Kansrijke Start is een van de vijf ketenaanpakken. Mura onderzocht in de regio Gelderse Vallei hoe het staat met de implementatie van die vijf ketenaanpakken, zowel lokaal als regionaal. Daaruit blijkt dat de regionale preventie-infrastructuur nog in de kinderschoenen staat. Dat kan lokaal de voortgang belemmeren, doordat lokale werkgroepen geen input kunnen leveren aan of informatie kunnen ophalen vanuit de regio. Meerwaarde van regionale samenwerking ligt ook op het gebied van inkoop van interventies, scholing, kennisdeling en landelijke bewustwordingscampagnes. Vanuit het regioplan Vitale Gelderse Vallei is Kansrijk Opgroeien een van de prioritaire thema’s, waar de uitwerking van een regionale aanpak Kansrijke Start een onderdeel van is. In Rivierenland onderzoeken gemeenten of en hoe ze op dit thema meer kunnen samenwerken.
Tot slot
Er zijn daarnaast natuurlijk ook gemeenten die zelf aan de slag zijn met een coalitie en ketenaanpak Kansrijke Start. Soms speelt de GGD daarbij een belangrijke rol. Gemeenten, partners uit het sociaal domein en zorg en (aanstaande) ouders werken zo samen om ieder kind de best mogelijke start van zijn of haar leven te geven en een optimale kans op een goede toekomst. Zodat zowel fysieke als mentale problemen op latere leeftijd kunnen worden voorkomen. De ketenaanpak Kansrijke Start is daarbij een belangrijk onderdeel om kwetsbare doelgroepen te signaleren, screenen en passende ondersteuning en zorg te bieden. De ervaringen in de gemeenten tot nu toe laten zien dat de lijnen tussen professionals verkort zijn, dat er beter preventief gewerkt wordt en dat betere zorg geboden wordt.
Wil je in het algemeen meer weten over Kansrijke Start of specifiek over Ede, Rhenen of Veenendaal? Neem dan contact op met Anneke Jansen.
Heb je specifieke vragen over Kansrijke Start in Culemborg? Ellen Selten vertelt je er graag meer over.
En bij Eefje de Bruijne en Noor Scheffers kun je terecht als je meer wil weten over Kansrijke Start in de Bommelerwaard.