“Geef mij maar een flinke griep…” over het bespreekbaar maken van behandelwensen van ouderen
Ouderen denken al regelmatig na over de laatste levensfase, maar erover spreken met een zorgverlener gebeurt nog veel minder vaak. En iets vastleggen, voorbereiden of regelen gebeurt nog minder vaak. Hoe begin je als zorgverlener zelf over dit onderwerp? “Ach.. ik hoef geen 100 te worden…” is een opmerking die je kunt gebruiken als aanleiding voor een gesprek over proactieve zorgplanning. Dat en meer kwam aan bod in onze online bijeenkomst op 22 juni voor huisartsen en praktijkondersteuners (POH’s) over de regionaal ontwikkelde toolkit voor proactieve zorgplanning in Rivierenland.
Kloof tussen denken – praten – voorbereiden- regelen
Er is dus een kloof tussen denken, praten, zaken voorbereiden en regelen voor de laatste levensfase. Terwijl we weten dat een goede voorbereiding nogal wat oplevert. Bijvoorbeeld een betere kwaliteit van leven, het voorkomen van crisissituaties, het voor zijn van wilsonbekwaamheid, betere voorbereiding op een naderend afscheid, verbeterde samenwerking tussen zorgverleners, besparing van onnodige zorginzet en kosten, en een beter rouwproces bij de achterblijvers.
Regionale toolkit
Huisarts Marcel Knijnenburg, huisarts en voorzitter van de Zorggroep Gelders Rivierenland schetste tijdens de online bijeenkomst de urgentie van proactieve zorgplanning, ofwel advance care planning (ACP). Hij deelde informatie over hoe huisartsenpraktijken ACP voor kwetsbare ouderen in hun praktijk kunnen toepassen. Geesje Nijhof van de Raad van Ouderen en Christine Schut, huisarts in Beusichem deelden vervolgens praktische tips en ervaringen. Karin Brinkhof van OZOVerbindzorg liet zien hoe OZOverbindzorg in Rivierenland gebruikt kan worden om behandelwensen veilig met zorgverleners onderling en de patiënt te delen. Ook gingen deelnemers met elkaar in gesprek aan de hand van stellingen over ACP. Dat leverde verhelderende en praktische inzichten op.
Tijd is de belangrijkste barrière
Ondanks dat ACP gesprekken nog niet altijd worden gevoerd, staan de deelnemers er positief tegenover. Wat blijkt? Tijd is de belangrijkste barrière. Maar ook kennis, emotie en bescheidenheid spelen een rol volgens de deelnemers. Sommigen ervaren het aangaan van het gesprek nog best als een uitdaging, anderzijds ervaren de deelnemers wel dat het voeren van de gesprekken positief, verhelderend en informatief is en het zeker wat oplevert.
Vijfstappenplan en behandelwensenformulier
Een toolkit met een vijfstappenplan geeft huisartsenpraktijken handige informatie en tips voor hoe zij hun proactieve zorgplanning voor kwetsbare ouderen kunnen inbedden in de dagelijkse praktijk, hoe ze kunnen signaleren, aanmerken en patiënten voorbereiden. Het geeft informatie over hoe een gesprek aan te pakken en wat de POH daar voor rol in kan spelen. Ook geeft het informatie over hoe en wat te registreren en over te dragen naar andere zorgpartijen zoals het ziekenhuis, de SEH/RAV en de huisartsenpost. Naast het stappenplan bestaat de toolkit onder andere uit een uitnodigingsbrief voor de patiënt en een behandelwensenformulier.
Zorgverleners kunnen zelf over behandelwensen beginnen met behulp van vragen als: hoe gaat het met u? Hoe ziet u de toekomst? Wat is voor u belangrijk? Waar geniet u van? Heeft u wel eens nagedacht over wat u wel en niet wilt? Wie mag er voor u spreken als u het niet meer kunt?
Moment bepalen voor start ACP
“Zou ik verbaasd zijn als deze patiënt binnen 12 maanden komt te overlijden?” Een negatief antwoord op deze ‘surprise question’ die zorgverleners zichzelf stellen helpt om het moment te bepalen om te starten met ACP bij de oudere. Ook adviseren we dat álle huisartsenpraktijken starten met ACP als ze de kwetsbare oudere met seniele dementie/alzheimer (P70) of algehele achteruitgang (ICPC A05) hebben gecodeerd. De POH kan dan een belangrijke rol spelen in de gesprekken met de oudere en naasten.
Regie bij de oudere
Dat het betrekken van de oudere en zijn naasten van groot belang is, komt goed naar voren in het verhaal van Geesje Nijhof, lid van de Raad van Ouderen. Door ouderen goed voor te bereiden tijdens gesprekken weten ze beter wat ze wel of niet willen en hoe daarnaar te handelen. Bijvoorbeeld dat ze geen 112 en wel de huisartsen(post) spoedlijn moeten bellen als de wens is om niet in het ziekenhuis opgenomen te worden. Door scenario’s te bespreken weten de patiënt en zijn naasten beter wat te doen, ook in geval van spoed.
Vinger aan de pols
Met de inzet van de toolkit werken we aan een betere toepassing van ACP voor kwetsbare ouderen in Rivierenland. Dat gaat de werkgroep – met Floor Kolthof (huisarts ECT), Ingrid Corten (kaderhuisarts ouderen Dodewaard), Daniëlle van den Hoogen (beleidsadviseur Zorggroep Gelders Rivierenland) en José Nijenkamp (ketenconsulent Zorggroep Gelders Rivierenland), begeleid door Mura – natuurlijk monitoren en evalueren. We houden jullie op de hoogte!
Meer weten? Hier kun je de toolkit met het vijfstappenplan downloaden. Of neem contact op met Suzan Buitenhuis.