Drieluik Ouderenzorg (1) – Internist Ouderengeneeskunde Ramon Dekker: “Screenen op kwetsbaarheid in plaats van leeftijd”

In dit drieluik laten verschillende artsen hun licht schijnen op samenwerking in de ouderenzorg. Waar zien zij vanuit hun vakgebied de belangrijkste ontwikkelingen? Wat zien zij in de regio Rivierenland? En waar kan het beter? Ramon Dekker, Internist Ouderengeneeskunde in Ziekenhuis Rivierenland, vakgroep geriatrie: “We moeten rekening leren houden met het feit dat de leeftijd van een patiënt niet alles zegt maar dat we afgaan op het functioneren, de kwetsbaarheid”.

De vergrijzing neemt toe de komende jaren, een landelijke ontwikkeling. In Rivierenland groeit het aantal ouderen met (chronische) aandoeningen zoals dementie. Met ook een toenemende zorgvraag in het ziekenhuis tot gevolg. “Wat wij steeds vaker zien bij ouderen die vanuit huis onverwachts worden opgenomen, is dat de stap terug naar huis vaak lastig is. Wat is een geschikte plek waar deze oudere terecht kan? Voor het verpleeghuis is een wachtlijst, thuiszorg is soms niet beschikbaar, dan moet je hopen dat familie kan bijspringen in de thuissituatie. Dat maakt het vaak echt lastig om mensen naar huis te laten gaan en daardoor blijven ze soms langer in het ziekenhuis dan nodig. Dat is niet goed voor de capaciteit in het ziekenhuis, maar nog vervelender én nadeliger voor mensen zelf”, vertelt Ramon.

Nieuwe oplossingen

De vakgroep geriatrie kijkt daarom graag mee naar nieuwe oplossingen in de regio Rivierenland. Ramon: “Denk bijvoorbeeld aan labelloze bedden in verpleeghuizen of het ziekenhuis waar mensen tijdelijk kunnen verblijven. Want soms heb je gewoon wat meer tijd nodig om mensen te observeren. Dan kan er een heel ander beeld van iemand ontstaan en is er dus ook een andere behandeling nodig.” Gedurende de observatie bekijk je wat voor type zorg een patiënt nodig heeft en op die manier ook vanuit welke financiering. “Vervolgens kan iemand uitstromen naar huis, naar een verpleeghuis of geriatrische revalidatie plek. Ook kijken we samen met partners naar andere zorgvormen, zoals bijvoorbeeld een variant op de Wijkkliniek”, aldus Ramon.

Impact op dagelijks functioneren

Dat werpt ook de vraag op of behandeling van kwetsbare ouderen altijd leidt tot het gewenste resultaat. Het blijkt vaak een flinke uitdaging hoe om te gaan met kwetsbaarheid van de oudere patiënt. “Een medische behandeling heeft vaak grote impact op het dagelijks functioneren van iemand. Soms neem je iemand tijdelijk op voor behandeling van lage bloeddruk of een longontsteking en komt deze persoon de week erna weer terug met hartfalen”, aldus Ramon. Daarom is het goed om bij toename van medische problemen als gevolg van onderliggende kwetsbaarheid, ook breder te kijken naar het functioneren en welbevinden van de oudere.

Wensen voor zorg in kwetsbare fase

Ramon: “Het zou goed zijn als er in de eerste lijn, bijvoorbeeld bij de eigen huisarts, in een eerder stadium al een ACP-gesprek* plaatsvindt over de wensen die iemand heeft op het gebied van zorg in een latere fase. Tijdens zulke gesprekken kan goed worden uitgelegd wat de consequenties zijn van bepaalde behandelingen. Niet iedere patiënt kan dat voorafgaand aan een behandeling overzien.” Hij geeft een voorbeeld van een kwetsbare oudere patiënt die een nieuwe heup kreeg vanwege slijtageklachten. “Deze patiënt kreeg na de operatie een ernstig delier en bleef blijvend verzwakt. De familie oordeelde later dat als ze dat van tevoren hadden geweten, ze toch mogelijk anders hadden besloten en bijvoorbeeld met wat meer pijnstilling verder zouden zijn gegaan.”

Laagdrempelig consulteren vakgroep geriatrie

“Huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde in verpleeghuizen kunnen onze vakgroep laagdrempelig consulteren. Denk aan een patiënt met cognitieve klachten of stemmingsproblemen, een acute knik in functioneren, geleidelijk functionele achteruitgang, onbedoeld gewichtsverlies en patiënten met uitgebreide multimorbiditeit. Wij hebben aandacht voor zowel het psychische, somatische als functionele en de sociale aspecten in het leven. Verschillende huisartsen weten onze vakgroep ook al regelmatig te vinden voor laagdrempelig overleg. Dat contact mag wat onze vakgroep betreft echt verder worden uitgebreid!”

Screenen op kwetsbaarheid

Naast meer laagdrempelig overleg tussen de eerste en tweede lijn vindt Ramon het belangrijk om meer bewustzijn te creëren over kwetsbaarheid van de oudere patiënt. “We moeten rekening leren houden met het feit dat de leeftijd van een patiënt niet alles zegt maar dat we afgaan op het functioneren, de kwetsbaarheid. De ene tachtigjarige kan heel kwetsbaar zijn maar de andere is nog erg vitaal en kan dus ook meer aan qua behandeling. We zien in het ziekenhuis veel complexe problematiek. Het is heel goed om vroegtijdig op kwetsbaarheid te screenen, het in de spreekkamer te bespreken en daarmee rekening te houden bij het eventueel kiezen van een behandeling. Of om er van af te zien. Ook binnen het ziekenhuis moeten we ons daar meer bewust van worden.”

Informeer elkaar in de regio

Als we Ramon vragen naar een laatste tip voor zorgverleners in de regio, reageert hij: “Zoek elkaar meer op. Bel of mail om even te informeren naar iemands situatie of bij overplaatsing. Stuur je collega’s waarvan je denkt dat ze ervan willen weten een bericht, zodat de situatie van de patiënt volledig beschreven is. Zo ontstaat er een completer beeld en maken we samen de zorg gerichter en op maat.”

Vragen?

Heb je vragen over het programma Samen… Oud in Rivierenland of over de projecten? Wil je het werkplan 2023 ontvangen? Neem dan contact op met Eefje de Bruijne.

Verder lezen:

Drieluik Ouderenzorg (2) – Huisarts Floor Kolthof: “Geef meer aandacht aan de context bij de zorg voor de oudere patiënt”
Drieluik Ouderenzorg (3) – Specialist ouderengeneeskunde Inga Melsert: “In de MESO-praktijk zien we hoe complex de zorg in de thuissituatie van de oudere is”

*ACP staat voor Advance Care Planning/vroegtijdige zorgplanning, ofwel het vastleggen van de behandelwensen van mensen met een kwetsbare gezondheid, vooruitlopend op de fase waarin daarover beslissen niet meer kan.