De Wijkkliniek: vijf veelgestelde vragen
Begin 2022 startten we in Rivierenland met een verkenning óf en zo ja hoe, we het concept van een Wijkkliniek in Rivierenland vorm kunnen geven. Er is veel enthousiasme over het concept, maar er zijn ook nog veel vragen over het waarom, wat en hoe van de Wijkkliniek. We beantwoorden vijf veelgestelde vragen.
1. Wat zijn de kernelementen die een Wijkkliniek, een Wijkkliniek maken?
De Wijkkliniek is een concept waarbij op een andere manier naar zorg wordt gekeken: “het is meer dan een bed”. Hoe ouderen naar huis kunnen terugkeren en hun dagelijkse activiteiten weer kunnen doen, is het uitgangspunt voor de inrichting van het zorgproces. Dat betekent:
- Inrichten van een vertrouwde omgeving door niet-medicamenteuze delier-preventieve maatregelen, zoals lagere geluidsniveaus, prikkelarme omgeving, rustige, ruime (eenpersoons) kamers gericht op welzijn van patiënten, het betrekken van het mantelzorgsysteem in de zorg door bijvoorbeeld het uitbreiden van bezoektijden en het aanbieden van rooming-in.
- Zorgproces dat zich naast medisch handelen, richt op behoud en/of herstel van functioneren door inzet van fysiotherapie en multidisciplinaire samenwerking met andere paramedici, zoals de diëtist, logopedist en ergotherapeut.
- Kwalitatief hoogwaardige combinatie van medisch specialistische en geriatrische zorg, bijvoorbeeld door gebruik van een Comprehensive Geriatrisch Assessment (CGA) en Advance Care Planning, waarbij passende faciliteiten (diagnostiek en medicatie) aanwezig zijn.
- Zorg dichtbij huis, transmurale zorg in directe samenwerking met huisarts en thuiszorg-/wijkteams, begeleid ontslag naar huis met een warme overdracht.
2. Wat is de beste plek voor een Wijkkliniek?
Deze vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. De naam Wijkkliniek, impliceert een plek “in de wijk”. Nu is dat in Amsterdam iets anders dan in de regio Rivierenland. In den lande zie je in de verschillende proeftuinen dan ook verschillende varianten ontstaan. Van een afdeling in het ziekenhuis, een stand-alone Wijkkliniek zoals een eigen afdeling in een verpleeghuis, tot een gecombineerde voorziening met bijvoorbeeld ELV of GRZ in een Ouderenkliniek of Herstelkliniek. Van belang bij de keuze voor een passende locatie of locaties, is dat de kwaliteit en veiligheid van zorg gewaarborgd is, zoals de eindverantwoordelijkheid door een medisch specialist. Daarnaast zullen we in Rivierenland de verschillende opties afmeten aan de mate waarin ze voldoen aan de vier kernelementen van de wijkkliniek, naast de praktische en financiële haalbaarheid. In de komende maanden werken we deze opties verder uit met de projectgroep Wijkkliniek.
3. Wat is het verschil met ELV, GRZ, crisisbedden of no-label bedden?
Hierbij is het goed om scherp voor ogen te houden dat de Wijkkliniek ziekenhuisverplaatste zorg betreft. Het gaat om patiënten die op de SEH komen met een terechte ziekenhuisindicatie in combinatie met geriatrische problematiek. In de Wijkkliniek wordt medisch specialistische zorg geleverd voor bijvoorbeeld patiënten met pneumonie, COPD, hartfalen of urineweginfecties waarbij ook sprake is van geriatrische problematiek. De Wijkkliniek is géén nazorg-faciliteit na een ziekenhuisopname, zoals ELV of GRZ, het is geen ontlasting voor de zorg thuis en niet bedoeld om patiënten met een nog onduidelijk ziektebeeld op te vangen. Goede triage en een duidelijk verwijskader zijn daarom essentieel in de ontwikkeling van de Wijkkliniek.
4. Wat is de rol van de eerste lijn (huisarts, wijkverpleging) bij de Wijkkliniek?
Een belangrijk onderdeel van de Wijkkliniek, is het werken aan een goede terugkeer naar huis en het behouden en versterken van de zelfredzaamheid van patiënten. Dat betekent dat er al in de acute fase in de Wijkkliniek aandacht is voor de thuissituatie, de rol van de mantelzorger en voor behandelwensen vanuit een holistisch perspectief. Daarom zijn er tijdens de opname al MDO’s met de eerste lijn en is een warme overdracht naar huis, inclusief nazorg, erg belangrijk.
5. Wat zijn de resultaten in Amsterdam?
Tussen juli 2018 en februari 2020 werden ruim 600 patiënten opgenomen in de WijkKliniek in Amsterdam. Waar in 2016 nog 44% van de ouderen die de SEH van het Amsterdam UMC, locatie AMC, bezocht werd opgenomen, heeft er een daadwerkelijke ombuiging van zorg plaatsgevonden. In 2019 werd nog 33% van de ouderen die de SEH bezoekt opgenomen in het AMC. Infectieziekten, waaronder pneumonie en urineweginfecties waren de belangrijkste redenen voor opname in de WijkKliniek, waarbij de mediane ligduur acht dagen was. Patiënten zijn in het algemeen tevreden over de zorg in de WijkKliniek, zij waarderen deze gemiddeld met een 8.3. Een groot deel van de patiënten had ook eerder in het ziekenhuis gelegen en zou een volgende keer graag terugkomen in de WijkKliniek, vanwege de persoonlijke aandacht, ruime kamer en focus op bewegen tijdens de opname1.
Hoe nu verder in Rivierenland?
Sinds januari is een projectgroep Wijkkliniek, met professionals van Eerstelijns Centrum Tiel, Zorggroep Gelders Rivierenland, Zorgcentra De Betuwe, Santé Partners, SZR, Ziekenhuis Rivierenland, Pro Persona en Menzis onder begeleiding van Mura Zorgadvies aan de slag om de verschillende bouwstenen van de Wijkkliniek voor Rivierenland vorm te geven en een nulmeting en businessplan op te stellen. Voor de zomer zullen de bestuurders van Rivierenland Samen Beter beslissen of en zo ja, hoe de Wijkkliniek er komt en er uit kan komen te zien.
Wil je meer weten of meedenken over de Wijkkliniek in Rivierenland? Neem dan contact op met Eefje de Bruijne.