Vroegsignalering van kwetsbaarheid bij ouderen: het delen van je zorgen is pure winst

Het vroegtijdig signaleren van gezondheidsproblemen, ofwel vroegsignalering, is belangrijk om zorgvragen of persoonlijk leed bij ouderen te voorkomen. Maar hoe kun je vroegtijdig signaleren? En welke stappen kun je daarna zetten? We bezochten verschillende plaatsen in Rivierenland om oudere inwoners, vrijwilligers en mantelzorgers hierbij te helpen.

Zorgprofessional centraal

In 2022 stonden (zorg)professionals centraal binnen vroegsignalering omdat zij een essentiële rol hebben in het signaleren. Mura toerde toen door de regio met een scholing waarin de handreiking ‘Grip op vroegsignalering’ centraal stond. Ook is vroegsignalering uitgebreid besproken binnen de netwerken geriatrie in Rivierenland.

Workshops ‘Kijken om te zien, samen signaleren’

In 2023 verlegden we de focus naar de oudere inwoner, de vrijwilliger en mantelzorger. Zij zijn de doelgroep. Om hen te bereiken en om kennis te delen over vroegsignalering is een folder ontwikkeld en de workshop ‘Kijken om te zien, samen signaleren’. De workshop gaven we in zes gemeenten in de regio. Daarmee bereikten en ‘schoolden’ we bijna tweehonderd ouderen, vrijwilligers en mantelzorgers. Ook zijn er duizend folders verspreid onder oudere inwoners en vrijwilligers. In de folders staan de meest voorkomende signalen van kwetsbaarheid en de stappen die je kunt zetten op het moment dat je je zorgen maakt om iemand.

Een reactie van een betrokkene:

‘’Een duidelijk verhaal over hoe je in je sociale netwerk signalen van kwetsbaarheid kunt herkennen. Vooral het ‘niet pluis gevoel’ spreekt erg aan. Het was een interactief programma waar het publiek enthousiast op reageerde met vragen. Kortom, een aanrader.’’ Annet Renniers en Dagmar Wijnbelt (60+Soos-Passewaaij Tiel)

Het ‘niet pluis gevoel’…en dan?

Iedereen kent dat gevoel wel, ‘er klopt iets niet’ of ‘ik vertrouw het niet’. Je vraagt je af of het wel goed gaat met iemand. Dit gevoel noemen we een ‘niet pluis gevoel’. Dan heb je mogelijk iets gesignaleerd dat belangrijk kan zijn. In de folder kun je lezen welke stappen je kunt zetten zodra je een ‘niet pluis gevoel’ ervaart.

Definitie van kwetsbaarheid

Tijdens de workshop stelden we ook de vraag, ‘wat is kwetsbaarheid nou eigenlijk?’, en ‘wat betekent kwetsbaarheid voor jou?’. Een veel gehoorde reactie uit de zaal was: ‘’Zodra ik afhankelijk ben van een ander’’ of ook veel gehoord: ‘’Als ik niet meer kan doen wat ik graag zou willen’’. De definitie van kwetsbaarheid luidt volgens het Sociaal Cultureel Planbureau (2011): ‘Een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen, opname, overlijden)’.

Domeinen en signalen van kwetsbaarheid

Je bent je er misschien niet van bewust maar er zijn vaak meer signalen dan je denkt, die kunnen duiden op kwetsbaarheid. En deze signalen komen ook nog eens vaak voor. Denk hierbij aan vallen, eenzaamheid of somberheid. Kwetsbaarheden kunnen optreden in het lichamelijk, sociaal of geestelijk domein.

In de folder (zie de afbeelding hieronder) is per domein te lezen welke kwetsbaarheden of signalen veel voorkomen.

Blijf er niet mee zitten, bespreek en deel!

Tijdens de workshop met ouderen, vrijwilligers en mantelzorgen benadrukten we vooral: heb je iets gesignaleerd en je hebt een ‘niet pluis gevoel’? Volg de stappen die zijn beschreven. Ga het gesprek aan, deel de signalen. Om signalen te delen kun je ook gebruik maken van OZOverbindzorg.

Meer weten?

Wil je meer weten over vroegsignalering, OZOverbindzorg of het programma ‘Samen… Oud in Rivierenland’? Neem contact op met Huub Creemers.