“Ik ga niet de hele dag vogelhuisjes in elkaar timmeren, dat heb ik nog nooit gedaan”

Onderzoek naar dagactiviteiten voor mensen met dementie, een terugblik

Met een enthousiaste werkgroep onder leiding van Mura Zorgadvies onderzochten we wat er goed gaat en wat beter kan op het gebied van dagactiviteiten voor mensen met dementie in Culemborg en Tiel. Waar ligt de behoefte van deze doelgroep, wat zijn kansen? Tijdens dit onderzoek was er extra aandacht voor mensen met dementie en een migratieachtergrond.

Van de mensen met de diagnose dementie woont het overgrote deel thuis. Mensen met dementie geven aan dat hun kwaliteit van leven verbetert wanneer zij zich nuttig voelen, plezier beleven aan activiteiten en sociale contacten kunnen onderhouden. Deelname aan dagactiviteiten draagt hieraan bij en heeft niet alleen positieve effecten op de ouderen met dementie, maar zeker ook op hun mantelzorgers. Genoeg reden dus om te onderzoeken hoe mensen met dementie en hun naasten in Culemborg en Tiel aankijken tegen de mogelijkheden voor dagactiviteiten.

Het onderzoek in 3 stappen

Het onderzoek bestond uit een kwantitatief en een kwalitatief deel, dat deze producten opleverde:

(1) Ontwikkelen van een regiobeeld
(2) Een behoefteanalyse
(3) Een plan van aanpak

Alle informatie is verzameld door middel van interviews met mensen met dementie en hun naasten en/of mantelzorger, focusgroepen met professionals en focusgroepen met mensen met dementie. Tijdens de interviews en de focusgroepen stonden vier thema’s centraal; het huidige aanbod, de behoefte, de mantelzorgers en mensen met dementie met een migratieachtergrond.

Betrokken adviseur Huub Creemers: “De interviews met mensen met dementie en hun naasten waren openhartig, intrigerend en leerzaam. Stuk voor stuk prachtige gesprekken en bijzonder om toegelaten te worden tot de thuissituatie.”

Regiobeeld

Naar verwachting groeit het aantal mensen met dementie tot 2050 met 248%. Uitgedrukt in cijfers betekent dat dat er in Rivierenland in 2050 maar liefst 6.880 inwoners lijden aan een vorm dementie. Nu zijn dit er circa 2.770. Om mensen met dementie en hun naasten goed te ondersteunen zijn passende dagactiviteiten een belangrijk onderdeel in de ‘zorg’ rondom mensen met dementie en hun naasten.

Het aantal mensen met dementie met migratieachtergrond stijgt twee keer zo snel als het aantal mensen met dementie zonder migratieachtergrond. In Culemborg heeft 24% van de totale bevolking een migratie achtergrond, ofwel 6.959 inwoners. In Tiel is dit 27% wat neerkomt op 11.458 inwoners. Landelijke cijfers laten zien dat één op de tien mensen met dementie een migratieachtergrond heeft.

Behoeftenanalyse

Uit het onderzoek blijkt dat mensen met dementie veel behoefte hebben aan begrip van de maatschappij en het kunnen blijven deelnemen aan reguliere activiteiten. De omgeving zal dus meer moeten leren over het ziektebeeld dementie. Een van de reacties: ‘’Door onvoldoende kennis binnen de maatschappij vermijden mensen gesprekken met mij, men vindt mij dan een beetje gek, dat voelt niet goed’’. Naast meer kennis in de maatschappij is het sociale netwerk rond mensen met dementie en naasten belangrijk. Door de dementie is het mogelijk dat het sociale netwerk krimpt, terwijl dat juist een belangrijk onderdeel is van het welzijn van mensen met dementie.

Dementie en een migratieachtergrond

Inwoners met een migratieachtergrond blijken andere of minder zorgvragen rondom dementie te hebben, en dat terwijl dementie twee tot vier keer vaker voorkomt bij mensen met een migratieachtergrond. Uit het onderzoek blijkt dat het huidige aanbod niet voldoende cultuursensitief is, er een toename van kennis rondom dementie nodig is en het nodig is om het taboe dat heerst rondom dementie, te doorbreken. Een belangrijke stap daarbij is goed en vroeg signaleren, met name gericht op de ouder wordende inwoner met een migratieachtergrond. Sleutelfiguren binnen de gemeenschappen van mensen met een migratieachtergrond die in nauw contact met inwoners uit hun eigen cultuur in de wijk zijn daarbij essentieel.

Geïnterviewde: “We moeten per cultuur passende dagactiviteiten organiseren. Dat kan op bestaande locaties, wat bijdraagt aan ontmoetingen. En hierdoor krijgen we meer zicht op de doelgroep en maken we passende hulp bereikbaar”

Plan van aanpak: Zichtbaarheid en maatwerk

Uit het onderzoek blijkt dat het zeer wenselijk is overzicht te creëren van het aanbod van dagactiviteiten voor mensen met dementie en/of hun mantelzorger én voor zorgprofessionals. En dat deze informatie ook laagdrempelig toegankelijk is. Zodat de eigen regie en zelfredzaamheid groeit. Daarbij is maatwerk van belang: niet bij iedereen past een groepsgerichte dagbesteding. Aansluiten bij wat iemand zelf kan en wil is een belangrijke voorwaarde voor succes. Zoals een deelnemer het verwoordde: “Ik ga niet de hele dag vogelhuisjes in elkaar timmeren, dat heb ik nog nooit gedaan”. Ook hierbij is laagdrempelig het sleutelwoord.

Wethouder Mischa Peters: “Het is een mooi en waardevol rapport geworden. We gaan dit de komende tijd als concrete onderlegger gebruiken in het te ontwikkelen beleid voor mensen met dementie.”

Vervolg

De projectgroepen dementievriendelijke gemeenten Culemborg en Tiel gaan met de resultaten en aanbevelingen aan de slag. Daarnaast zijn de resultaten meegenomen in de ontwikkeling van een meerjarenplan voor het Netwerk Dementie Rivierenland, onderdeel van het regionale programma ‘Samen… Oud in Rivierenland’.

Verder lezen? Hier vind je het Eindrapport en plan van aanpak dagactiviteiten Culemborg en Tiel.

Meer informatie

Wil je meer weten over dit onderwerp of over het onderzoek? Neem contact op het Huub Creemers.