Digitalisering van de zorg: One size does NOT fit all
Blog door Esmee Boerstal
“Meer digitaal werken? Dat is echt niets voor mij en mijn praktijk. Ik wil juist méér tijd met mijn patiënten doorbrengen en mijn patiënten willen ook écht niet dat ik naar een schermpje staar als ze een afspraak met me hebben”… aldus een huisarts in onze regio. Als aanjager van digitale innovatie intrigeerde deze uitspraak me. Ik deel namelijk zijn mening en toch kijken we (waarschijnlijk) anders aan tegen digitalisering in de zorg. Ik leg het je graag uit in deze blog.
Digitalisering is een MUST?!
Laat ik duidelijk zijn, ik ben óók voorstander van meer tijd voor en contact met die patiënt die dat nodig heeft met zijn of haar zorgverlener. En ik denk dat digitalisering daar juist aan bijdraagt. Een voorbeeld. Ik vind het super dat ik (31 jaar, baby van 5 maanden) niet op een gezette tijd in de wachtkamer van de huisarts moet zitten wachten, maar mijn huisarts een berichtje kan sturen via MedGemak met een korte vraag. Maar ik vind het ook fantastisch dat mijn – nog thuiswonende – oma van 91 jaar kan rekenen op een huisbezoek van de huisarts. Zo creëer je met digitalisering dus meer ruimte voor maatwerk, en soms dus juist meer tijd voor je patiënt. Hierbij moet ik de kanttekening maken dat ik niet op de hoogte ben van of – en hoe – de berichten in platforms als MedGemak bijdragen aan tijdbesparing van de zorgverlener. Voor mij als patiënt heeft het gebruik van de app een duidelijk doel en meerwaarde (what’s in it for me?), datzelfde geldt voor mijn oma en haar huisbezoek.
“Oké, maar voor die ene blije millennial ga ik als zorgverlener mijn praktijk toch niet digitaliseren!?” Dat snap ik. Zoals jullie al eerder konden lezen in dit artikel over digitalisering in de eerste lijn, wil Mura de zorg niet digitaliseren om het digitaliseren. Maar met de inzet van digitale toepassingen kunnen we bijdragen aan beter betaalbare, toegankelijke en kwalitatief betere zorg. We kunnen er niet omheen dat we de zorg anders moeten organiseren om de veranderende zorgvraag, stijgende zorgkosten en de arbeidsmarktkrapte binnen de zorg het hoofd te blijven bieden. Digitalisering is een van de puzzelstukjes om hieraan een bijdrage te leveren.
Je bent al digitaler dan je denkt
Wat valt er eigenlijk onder digitalisering? Dat je geen robot in je praktijk hebt, betekent niet dat je niet al bezig met digitale innovatie. Waarschijnlijk doe ook jij al meer dan je denkt. Bijna alle (huis)artsen gebruiken elektronische dossiers zoals het HIS, of Zorgdomein en ook dát is digitalisering. Daarnaast blijkt uit de factsheet ‘Stand van zaken e-health in 2020’ van het RIVM dat Nederland gemiddeld hoger scoort dan andere landen op het gebruik van e-health toepassingen in 2019. Zoals het online aanvragen van herhaalrecepten (77%) en telemonitoring (7%). Uit onderzoek van het NIVEL is gebleken dat huisartsenpraktijken aan het begin van de coronacrisis, in maart en april 2020, massaal het beeldbellen met patiënten zijn gaan uitproberen (64% is voor het eerst gaan beeldbellen). Uit de herhaalde enquête in juli-augustus 2020 blijkt dat bijna alle praktijken aangaven ‘een vorm van e-health’ in hun praktijk te gebruiken (al is het initiële enthousiasme wat getemperd). Tweederde van de praktijken bleek zelfs drie of meer toepassingen te gebruiken zoals e-consult, beeldbelconsult, teleconsultatie, telemonitoring en/of online recepten aanvragen.
Wat wil de patiënt?
Uit het bovenstaande onderzoek van het NIVEL blijkt dat mensen die op digitale wijze contact hadden met hun zorgverlener, hier over het algemeen positief over waren. In meer algemene zin zijn Nederlanders bereid om e-healthtoepassingen te gebruiken, met name voor het maken van een afspraak met de huisarts of om een herhaalrecept aan te vragen. Het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het Nivel is in mei 2020 bevraagd over digitale toepassingen in de zorg (889 deelnemers, respons 59%). Hieruit blijkt dat de meerwaarde van digitale toepassingen in de zorg niet op alle gebieden vanzelfsprekend is (zie figuur). Het gemakkelijke contact met de zorgverlener, de lagere kosten en de zorg die dicht bij huis worden gewaardeerd aan digitale toepassingen.
Deze cijfers verbazen me niet, maar toch had ik gehoopt op langere oranje staafjes en ook baren de uitkomsten rondom ‘verbetering kwaliteit zorg’ me wat zorgen. We weten echter ook dat lang niet alle patiënten al ervaring hebben opgedaan met digitale toepassingen én dat er meer onderzoek nodig is om beter te begrijpen hoe consumenten e-health ervaren en waarom. Hier komen we volgens mij alleen maar achter door het uit te proberen met diegenen die daar voor openstaan. En dat is precies wat we bij Mura met ons Digitale Innovatie Team willen doen. Hierbij kijken we naar hoe succesvolle implementatie vorm te geven, door ook aandacht te besteden aan onderwerpen als veranderbereidheid en digitale vaardigheden.
Fysieke en digitale zorg hand in hand
Ik geloof dus in de toegevoegde waarde van digitale innovatie op ons huidige zorgaanbod. Het neemt zorg over wáár het passend is en bij wíe dat passend is. Het is niet in plaats van elke denkbare handeling en niet voor elke patiënt. Wat mij betreft werken we toe naar een hybride systeem, waarin fysieke zorg en digitale zorg hand in hand gaan. Dit doen we stapsgewijs en vraagt wat van ons als samenleving, want veranderen gaat met vallen en opstaan. En dat mag ook. Mijn moeder zei vroeger altijd: “Kan niet ligt op het kerkhof en wil niet ligt ernaast”. Hiermee wilde ze duidelijk maken dat als je iets wilt, het ook mogelijk is. Misschien moeten we eerst maar eens gaan proberen wat digitale innovatie ons kan brengen voordat het een definitieve “Nee” wordt?
Verder praten of meer weten? Neem contact op met Esmee Boerstal.
Lees hier meer over onze visie op digitalisering in de zorg: