Digitaal Vitaal (1) Prof. dr. Niels Chavannes: “Het succes zit in de juiste combinatie van online en fysieke zorg”

Kunnen digitale toepassingen daadwerkelijk gezondheid verbeteren of zwaardere zorg voorkomen? Hoe zet je e-health succesvol in bij preventie? Als er iets duidelijk werd tijdens het avondcongres ‘Digitaal Vitaal’ dat Mura deze maand organiseerde: er is al een indrukwekkend aantal digitale toepassingen waar zowel de patiënt als de zorgverlener beter van wordt.

De vraag ‘hoe dan?’ kwam bij alle sprekers als rode draad terug: want digitalisering is een middel en geen doel op zich. Hóe je deze toepassingen succesvol inzet om tot betere zorg en gezondheid te komen, dat is de grote uitdaging.

Weten wat werkt

Op dit moment zijn er zo’n 325.000 applicaties (apps) die ondersteuning bieden bij het verbeteren van de gezondheid van de gebruiker. En het aantal groeit dagelijks! De gezondheids-apps zijn voor iedereen toegankelijk, zonder directe tussenkomst van zorgverleners. Het lastige is dat het grootste gedeelte van deze apps niet bewezen effectief is volgens prof. dr. Niels Chavannes, hoogleraar huisartsgeneeskunde en bestuurder van het National eHealth Living Lab (NeLL). Maar het goede nieuws is dat er wel steeds meer apps worden ontwikkeld samen met gebruikers én worden op hun (gezondheids)effect onderzocht, zodat ze in de praktijk door zorgverleners en preventiewerkers in te zetten zijn. Daar is het NeLL volop mee bezig.

Toegesneden op de patiënt

Wanneer is een e-healthtoepassing succesvol? Niels: “Succesfactoren bij toepassing van e-health zijn bijvoorbeeld dat apps goed toegankelijk zijn en toegesneden op de patiënt. Een app moet beantwoorden aan persoonlijke vragen en behoeften en logisch bedienbaar zijn. Daarom worden er steeds meer gedragswetenschappers betrokken bij de ontwikkeling. Daarnaast is het belangrijk dat de gebruiker anoniem kan blijven als hij dat wil en dat het op grote schaal, tegen vrij lage kosten, kan worden ingezet.”

Het succes van Thuisarts.nl

Een bekend en succesvol voorbeeld is de website Thuisarts.nl. Deze website bevat betrouwbare gezondheidsinformatie en is een initiatief van het Nederlands Huisartsen Genootschap. Het NeLL onderzocht de effecten. Na lancering in 2012 zorgde Thuisarts.nl voor een afname van 12% van de korte en telefonische consulten en dus voor minder druk op de huisartsenpraktijk. “Deze zogenaamde ‘makkies’ worden door deze evidence-based zorgwebsite weggevangen. Dat betekent dat er relatief meer moeilijke, uitgebreide vragen overblijven voor de huisarts. Daar is dus nu dus in principe meer tijd voor, maar die is vanwege de hogere complexiteit ook echt nodig: daar moet in de dagelijkse consultvoering wel rekening mee worden gehouden. En wie denkt dat alleen jonge gebruikers te vinden zijn op deze website, heeft het mis. De grootste effecten van Thuisarts.nl zagen we bij de 65-plus gebruikersgroep”, aldus Niels.

Meer inspirerende voorbeelden van succesvolle e-healthtoepassingen, die Niels noemt:

• NiceDay-app : een volledig digitale aanpak voor persoonlijke online behandeling voor zowel de Gespecialiseerde GGZ (SGGZ) als voor de Generalistische Basis GGZ (BGGZ). Vanwege de coronamaatregelen moesten destijds ook reguliere zorgprofessionals overstappen naar online dienstverlening en kwam deze app in gebruik;
• Astma-app: gericht op het verkrijgen van ziekte-inzicht en het signaleren van overgebruik van SABA (snelwerkende longverwijders). De app is samen met eindgebruikers ontwikkeld;
• The Box: letterlijk een doos met een aantal meetapparaatjes voor patiënten die recent een acuut hartinfarct hebben doorgemaakt, zoals een bloeddrukmeter en een ECG-apparaatje. Met deze instrumenten kunnen patiënten thuis en op het werk de eigen conditie monitoren;
• Kijksluiter: een bibliotheek van circa 5.000 animatievideo’s, waarin op een eenduidige en begrijpelijke manier de belangrijkste informatie uit de bijsluiter van een geneesmiddel in spreektaal wordt uitgelegd.

Door de bomen het bos zien

Hoe nu verder met al die apps en e-healthtoepassingen? Welke app is goed en betrouwbaar, en kun jij als zorgverlener aanraden aan je patiënten? Om hier een volgende stap in te zetten is het project ‘Label2Enable’ gestart. NeLL coördineert dit project waarbij organisaties uit zeven landen hun krachten bundelen om samen een toetsingskader en label voor gezondheidsapps in Europa te ontwikkelen.

Werkproces zorgverlener verandert

De introductie van deze digitale toepassingen in de dagelijkse praktijk in de zorg doe je niet ‘zomaar even’. Zowel de patiënt als de zorgverlener moet ermee overweg kunnen en er klaar voor zijn. Ook het werkproces moet erop worden aangepast. Niels: “Niet meer elke tien minuten een consult, maar wellicht wel 50% van de tijd besteden aan online activiteiten zodat je langer de tijd hebt voor de groep patiënten die dat echt nodig heeft, in de andere 50% van de tijd. Angst voor verandering, voor meer werk in plaats van minder, spelen ook een rol in het oppakken van e-health. Dat vraagt om een grote educatieslag, het leren omgaan met e-healthtoepassingen!”

Digitaal en fysiek gaan goed samen

Nadat Niels de aanwezigen hielp om door de bomen het bos te zien en met inspirerende voorbeelden onderbouwde waarom digitale toepassingen een waardevolle aanvulling zijn om meer preventieve zorg te verlenen, zoomden we daarna tijdens Digitaal Vitaal verder in op de praktijk in een aantal deelsessies. Niels gaf nóg meer inspirerende voorbeelden en beantwoordde vragen over hoe je e-health succesvol inzet. Suzanne Verheijden vertelde welke digitale vaardigheden daarvoor nodig zijn, zowel bij de patiënt als de zorgverlener. Esmee Valk illustreerde hoe bij GZ-Plein digitale en fysieke zorg hand in hand gaan bij preventie in de GGZ en leefstijl, en Nanda de Jong en Wiet de Ronde deelden hun lessen bij de ontwikkeling van leefstijlplatform SamenGezond.

Lees daarvoor verder in: Digitaal Vitaal (2) Suzanne Verheijden: “De zorg gaat nooit meer minder digitaal worden”

Meer weten?

Ben je geïnspireerd geraakt door alle digitale mogelijkheden? Of twijfel je nog over het gebruik van een digitale toepassing? Neem contact op met Esmee Boerstal of Huub Creemers, zij helpen je graag op het digitale pad.