Blog: “Duidelijke en inspirerende taal over preventie”

Huisarts Pieter Jansen uit Ede tipte ons op een interessant artikel over preventie en wijkzorg in Huisarts en Wetenschap. Wij vroegen hem zijn enthousiasme te delen en een blog voor onze nieuwsbrief te schrijven!

Er broeit iets. Er zijn steeds meer inspirerende verhalen over het zoeken naar andere wegen voor preventie en gezondheidsbevordering in plaats van de aanpak met protocollen en richtlijnen. Daar kun je zomaar blij van worden. Nu zien we het in een interview met Klasien Horstman, hoogleraar Filosofie van de Publieke Gezondheidszorg, in Huisarts en Wetenschap van januari 2019. In het gesprek wordt haar gevraagd of preventie en wijkzorg taken voor de huisarts zijn.

Hoezo worden we blij van een interview over preventie? Toen we in 2014 samen met Mura de eerste plannen smeedden voor het opzetten voor een programma voor gezondheidsbevordering op basis van een oplossingsgerichte aanpak (Gezondhuizen) moest er veel uitgelegd worden. Hoe ziet het protocol eruit? Wat zijn de indicatoren? Hoe ga je de effecten meten? Het was een hele klus om telkens te vertellen dat de oplossingsgerichte aanpak niet gaat volgens een protocol dat bij iedereen op dezelfde wijze wordt toegepast, omdat elke deelnemer zijn eigen unieke pad volgt. En dat er geen indicatoren zijn, omdat iedereen een ander doel heeft. En dat je zonder indicatoren geen traditionele effectmetingen of RCT’S [wetenschappelijk onderzoek met controlegroep, red.] kunt doen. Er zullen dus nieuwe manieren van onderzoek ontwikkeld moeten worden.

Inmiddels is er veel aandacht voor het concept Positieve Gezondheid en voor persoonsgericht werken, die beide de patiënt centraal stellen en niet de ziekte of het protocol. Maar hoe pas je dit toe in de praktijk? Steeds meer zorgprofessionals kiezen voor de oplossingsgerichte aanpak. Dat merkt Mura aan een toenemende vraag naar trainingen voor oplossingsgericht werken. En wat andere vormen van onderzoek betreft: In 2017 kwam de Raad voor Volksgezondheid Samenleving met haar rapport ‘Zonder context geen bewijs’. Dit rapport stelt de dominante positie van evidendence-baced practice ter discussie. Het rapport zegt dat onderzoek door middel van RCT’s alleen niet voldoende is. Dit is een belangrijk signaal dat er behoefte is aan andere vormen van onderzoek naar bewijs van effectiviteit.

En nu is er dus een prachtig interview met Klasien Horstman over preventie en wijkzorg. Ze zegt hierin dat we eens moeten “… stoppen met het concept ‘interventie’. Dat woord betekent ‘vijandige overname’ en dat is het vaak ook”. Ze heeft het over de maakbaarheidsillusie van het benaderen van risicogroepen met interventies. Dat werkt volgens haar niet, omdat de individuele context hierbij niet wordt meegenomen. In dit zelfde kader zegt ze: “Als je mensen door hoepels laat springen dan haken ze af” en “Als je druk zet op preventie en het standaardiseert dan lijkt het succesvol, maakbaar en meetbaar, maar ik geloof er helemaal niet in. In die aanpak zit de mislukking al ingebakken.” Soortgelijke overwegingen waren bij Gezondhuizen destijds redenen om te kiezen voor oplossingsgericht werken. Daarbij gaat het om wat er werkt bij deze persoon, op dit moment en in deze context.

Horstman vindt het een slechte zaak dat huisartsen steeds meer protocollair moeten werken ten koste van hun eigen professionele inbreng. “Patiënten willen geen robot”, zegt ze. “Als we een generatie huisartsen opleiden die alleen maar volgens protocollen en richtlijnen kunnen handelen, wordt de patiënt steeds minder gezien”. Zij vindt preventie prima, als het de relatie met de patiënt maar niet beschadigt. Bij Gezondhuizen zijn we het daar zeer mee eens. En dan is het dus goed nieuws dat steeds meer huisartsen en andere zorgprofessionals kiezen voor een oplossingsgerichte aanpak waarmee ze de autonomie van hun patiënten versterken en waarmee ze hen zien als co-experts, namelijk als ervaringsdeskundige van hun moeilijkheden en expert van hun eigen context.

Met haar verhaal inspireert Horstman om vernieuwende initiatieven te starten of hiermee door te gaan. Het is zeer de moeite waard om het hele interview te lezen.

Klik hier voor het volledige artikel op www.henw.org.