Waar is De Juiste Zorg op de Juiste Plek gebleven? Passende zorg als nieuwe norm

De Juiste Zorg op de Juiste Plek was jarenlang hét kader voor het anders organiseren van zorg. Maar sinds 2020 horen we in landelijk beleid de term ‘passende zorg’. Die verschuiving is geen nieuwe naam, maar een fundamentele koerswijziging: van reorganiseren naar echte keuzes maken. Hoe kwam die omslag tot stand en wat betekent het voor de toekomst van de zorg? 

Hoe een beweging evolueerde naar een fundamenteler gesprek over keuzes in de zorg 

Van herverdeling naar transformatie

JZOJP was in essentie een organisatievraagstuk: hoe richten we de zorg anders in? De beweging ging over het verschuiven van zorg. Van ziekenhuis naar eerste lijn, van zorg naar welzijn, van duurdere naar lichtere ondersteuning. Het was een zoektocht naar een slimmere verdeling van zorg: efficiënter, dichter bij huis, meer in samenwerking. 

Passende zorg legt de lat hoger. Het is niet alleen de vraag waar zorg geleverd moet worden, maar ook door wie en welke zorg we kunnen en willen aanbieden. Het gaat om het maken van keuzes: niet alles wat medisch mogelijk is, is nog wenselijk, nodig of betaalbaar. De beweging richt zich minder op herverdeling en meer op transformatie: een zorgstelsel dat zich aanpast aan de realiteit van personeelstekorten, stijgende kosten en veranderende gezondheidsbehoeften. 

Keuzes zijn onvermijdelijk geworden

Waar JZOJP vooral de nadruk legde op substitutie en efficiënter organiseren, is passende zorg veel explicieter over de houdbaarheid van het systeem. De Nederlandse zorgvraag groeit harder dan de mensen, middelen en tijd die beschikbaar zijn. Daarmee staat toegankelijkheid van zorg onder druk, óók als die goed georganiseerd is. 

Passende zorg vraagt daarom om scherpe keuzes:
– Welke interventies voegen echte waarde toe aan gezondheid?
– Waar zit overbehandeling?
– Waar kunnen preventie en eigen regie zinvoller zijn dan extra zorgcapaciteit? 

Het gaat niet langer alleen om slimmer organiseren, maar om accepteren dat niet alles kan en dus niet alles meer moet. 

Van zorg naar gezondheid: het bredere perspectief

JZOJP zoomde vooral in op de zorgketen: betere samenwerking, betere overgang tussen domeinen, minder schotten. Het perspectief was organisatorisch en praktisch. 

Passende zorg legt de lat op gezondheidsniveau. Gezondheid, preventie en maatschappelijke participatie komen centraal te staan. De vraag is niet meer alleen: “Waar kan deze patiënt het beste geholpen worden?” maar: “Moet deze zorg überhaupt geleverd worden? En draagt dit echt bij aan het leven van deze persoon?” Daarnaast staat Samen beslissen nog meer centraal: patiënt en professional nemen samen keuzes op basis van wat belangrijk is voor de patiënt. 

Dat past bij een bredere beweging richting positieve gezondheid, eigen regie, welzijn en de inzet van de bredere sociale omgeving. 

Wat blijft hetzelfde?

Hoewel de accenten zijn verlegd, blijven belangrijke pijlers overeind: 

• de beweging naar preventie en ondersteuning dicht bij huis;

• het belang van samenwerking tussen zorg, welzijn en gemeenten;

• de inzet op passende ondersteuning in plaats van alleen medische zorg. 

In die zin bouwt passende zorg door op het fundament van JZOJP, maar dan met een bredere kijk en stevigere keuzes. 

Passende zorg in het IZA en AZWA

Passende zorg is een kernbegrip in het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het Aanvullend Zorg en Welzijnsakkoord (AZWA). In het IZA vormt passende zorg de basis voor de transformatie: minder onnodige zorg, meer samenwerking in de regio en een sterke focus op preventie en digitale ondersteuning. Het gaat om zorg die bewezen effectief is, aansluit bij de wensen en mogelijkheden van de patiënt, en geleverd wordt op de juiste plek door de juiste professional. Het AZWA vult dit aan door de verbinding te leggen met welzijn en sociale ondersteuning, zodat zorg niet alleen medisch, maar ook maatschappelijk passend is. Samen zorgen deze akkoorden voor een toekomstbestendig systeem waarin kwaliteit, betaalbaarheid en mensgerichte ondersteuning centraal staan. 

Van reorganiseren naar herijken

Kort gezegd: JZOJP ging over de zorg beter organiseren. Passende zorg gaat over de zorg fundamenteel veranderen. JZOJP was een reorganisatie van het zorglandschap. Passende zorg is een herijking van wat zorg moet zijn in de toekomst. De urgentie is groter, de keuzes zijn scherper en de discussie is fundamenteler. 

En misschien is dat wel precies waarom we JZOJP minder horen: de beweging is niet verdwenen, maar opgegaan in een volgende fase. Eén die ons niet alleen vraagt om anders te werken, maar om opnieuw te bepalen wat zorg voor ons betekent. 

Hoe Mura helpt in deze nieuwe realiteit

Voor organisaties in de zorg leidt de verschuiving naar passende zorg tot nieuwe vragen: Waar moeten we op sturen? Hoe organiseren we de noodzakelijke keuzes? Hoe betrekken we professionals en inwoners? 

Mura helpt zorgprofessionals, organisaties en regio’s bij precies die zoektocht. Dat doen we door: 

• inzicht te bieden in regionale data en gezondheidsbehoeften;

• samen met partners te bepalen welke zorg zinnig en haalbaar is;

• regio’s te helpen bij het ontwikkelen van gezamenlijke strategieën voor passende zorg;

• en professionals te ondersteunen in anders werken (zoals oplossingsgericht en volgens positieve gezondheid).

Met inhoudelijke expertise, onafhankelijke positie en oog voor samenwerking verbindt Mura de beweging van anders organiseren met de urgentie om scherpere keuzes te maken. Zo helpen we regio’s om passende zorg concreet, werkbaar en haalbaar te maken.