Reablement bewijst kracht in de praktijk: minder zorgvraag, meer regie voor ouderen
Wat gebeurt er als zorg en welzijn écht samenwerken rond de vraag: wat kan iemand zelf nog doen of met enige hulp weer kunnen doen? In Culemborg werd deze vraag het uitgangspunt van een vernieuwende pilot: Samen, Op Eigen Kracht. Een reablement-aanpak die ouderen ondersteunt bij het behouden of herwinnen van zelfstandigheid, met indrukwekkende resultaten én waardevolle lessen voor de toekomst van de zorg.
Reablement: zelfstandigheid als uitgangspunt
Reablement is een integrale, persoonsgerichte en tijdelijke aanpak die mensen helpt hun eigen regie te versterken, hun kwaliteit van leven te verbeteren en zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. De aanpak draait om samenwerking tussen de persoon, diens netwerk en professionals uit zorg en welzijn. In Nederland is het gedachtegoed inmiddels verder uitgewerkt in een landelijke definitie, ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Maastricht en ZonMw, waar Samen, Op eigen Kracht deel van uitmaakte. Reablement is breed toepasbaar, van zorg- tot welzijnsvragen, en zet in op wat iemand wil en kan. Bekijk de landelijke definitie.
Ze werkte de pilot Samen, Op Eigen Kracht
Zes regionale organisaties – Santé Partners, ElkWelzijn, Ziekenhuis Rivierenland, Coöperatieve Huisartsen Vereniging Gelders Rivierenland, gemeente Culemborg, het Senioren Collectief – en Mura Zorgadvies voerden de pilot uit in Culemborg, op initiatief van het netwerk Rivierenland Samen Beter. De pilot werd mogelijk gemaakt door een subsidie van ZonMw en maakte deel uit van een landelijk leernetwerk dat reablement verder vormgaf voor Nederland.
De werkwijze bestond uit:
- Een startgesprek op basis van positieve gezondheid
- Het opstellen van een persoonlijk leefplan met concrete doelen
- Intensieve samenwerking tussen zorg, welzijn en het netwerk
- Evaluaties halverwege en aan het einde van het traject
Elke deelnemer doorliep een traject van acht weken. Vooraf kregen vijftien professionals uit alle betrokken organisaties scholing in de nieuwe werkwijze.
De resultaten: impact in cijfers én verhalen
De pilot bereikte 25 ouderen, waarvan 16 het volledige programma doorliepen. Gezamenlijk formuleerden ze 68 persoonlijke doelen, van zelfstandig steunkousen aantrekken tot weer zwemmen of handwerken. De resultaten spreken voor zich:
- 85% van de deelnemers ervoer de betrokkenheid van welzijn als waardevol
- Gemiddelde waardering van het programma: 7,7
- Verbetering op alle domeinen van Positieve Gezondheid:
- Beleving lichaamsfuncties 15,2%
- Mentaal welbevinden 13,2%
- Zingeving 3,5%
- Kwaliteit van leven 15%
- Meedoen 10,5%
- Dagelijks functioneren 10%
Reacties:
“Tijdens de gespreksoefening merk je echt dat ‘zorgen voor’ er zo ingebakken zit, een stapje terug doen en de vraag net anders te stellen is de uitdaging” – Zorgprofessional
“Door het startgesprek, merkte ik dat het op deze manier niet goed ging en realiseerde ik me dat ik zelf (weer) aan de slag moet om dingen te veranderen, dat was best confronterend, maar precies wat ik nodig had” – Participant
“Ik hoop dat deze manier van werken de standaard wordt, leefplezier in plaats van zorgplan” –Zorg- en welzijnsprofessional
Meer dan een methode: een cultuurverandering
De pilot laat zien dat reablement méér is dan een methodiek – het is een cultuurverandering. Professionals ervoeren meer werkplezier, meer verdieping in gesprekken en een betere samenwerking tussen zorg en welzijn. Door samen te werken aan persoonlijke doelen ontstaat een andere dynamiek: cliënten voelen zich eigenaar van hun proces en worden actiever in hun sociale omgeving.
Reablement verschuift het perspectief van zorgvraag naar leefvraag. Dat maakt het niet alleen beter voor inwoners, maar ook slimmer en duurzamer voor de zorg: er ontstaat ruimte, verbinding en energie in plaats van overbelasting.
Mura Zorgadvies speelde een verbindende rol in het ontwerp, de uitvoering en de evaluatie van de pilot, en bracht partijen samen om deze werkwijze in de praktijk te brengen.
“Meer doen van dat wat werkt! Tijdens de ontwikkeling, uitvoering en evaluatie zie ik blije professionals, waardevolle en vooral betekenisvolle samenwerkingen en resultaten, dit smaakt naar meer” – Huub Creemers, projectleider Samen, Op Eigen Kracht
Vijf aanbevelingen voor vervolg
De pilot Samen, Op Eigen Kracht toont aan dat reablement werkt, voor inwoners én professionals. De aanpak draagt bij aan toekomstbestendige zorg: dicht bij de leefwereld van mensen, met meer regie en meer samenwerking. Het verdient een structurele plek in de regio.
De projectgroep doet de volgende aanbevelingen:
- Structurele samenwerking en uitbreiding
Betrek paramedici, teams begeleiding thuis en het bredere informele netwerk (zoals buren en vrijwilligers) actief. - Zichtbaarheid in huisartsenpraktijken
Maak de meerwaarde van reablement zichtbaar voor huisartsen en praktijkondersteuners. - Training en scholing
Investeer in gesprekstechnieken en het ‘andere gesprek’ via terugkomdagen en herhaling. - Borging en opschaling
Veranker de werkwijze in regionale netwerken zoals Rivierenland Samen Beter en de VVT-tafel. - Monitoring en evaluatie
Onderzoek de langetermijneffecten op zelfredzaamheid, welzijn en zorgvraag.
“Ik geloof dat dit de oplossing is voor een stuk drukte in de wijk” – Zorgprofessional
Meer weten?
Bekijk hier het volledige evaluatieverslag van de pilot. Ook verwijzen we graag naar de landelijke definitie van reablement, opgesteld in samenwerking met ZonMw en de Universiteit Maastricht.
Samen, Op Eigen Kracht laat zien dat ouderenzorg anders kan: met meer regie, meer samenwerking en meer betekenis.
Heb je nog vragen? Of wil je reablement in gaan zetten binnen jouw regio? Neem contact op met Huub Creemers.