Kansrijke Start Veenendaal: een structurele aanpak, voorbij het landelijke actieprogramma

“Een kansrijke toekomst begint al voor de geboorte, zelfs al voor de zwangerschap”. Zo startte Adja Waelput, projectleider en onderzoeker sociale verloskunde aan het Erasmus MC, haar lezing over de beste start van een nieuw leven. Een Kansrijke Start voor zoveel mogelijk kinderen gaat ons allemaal aan: kinderen, ouders, hulp- en zorgverleners, gemeente en rijksoverheid. Hier past een lokale gezamenlijke aanpak bij. In Veenendaal startte daarom drie jaar geleden een lokale coalitie Kansrijke Start. Waar staan ze nu?

In november dit jaar organiseerde de Veenendaalse coalitie Kansrijke Start een bijeenkomst voor de professionals die betrokken zijn bij (aanstaande) ouders en het jonge kind. Hier schetsten we een beeld van wat goede ondersteuning vanaf het allereerste begin van het leven betekent en wat het oplevert, hoe de coalitie in Veenendaal hier invulling aan geeft. Én natuurlijk was dit een mooie gelegenheid om elkaar te ontmoeten en het gesprek aan te gaan over wat er nog meer nodig is om meer kinderen een Kansrijke Start te bieden.

De postcode mag niet belangrijker zijn dan de genetische code

De omstandigheden in de eerste weken van de zwangerschap zijn van invloed op de gezondheid van het kind, hun gezondheid op volwassen leeftijd en de gezondheid van volgende generaties, beschrijft Adja. Uit onderzoek blijkt ook dat niet-medische risico’s zoals armoede en een lage sociaal economische status (SES) van invloed zijn. Om gezondheidsverschillen terug te dringen is het belangrijk om te investeren in preventie en die begint al bij de kinderwens van de (toekomstige) ouders. Daarnaast is aandacht voor medische en niet-medische risicofactoren essentieel. Dit vraagt om samenwerking met verschillende domeinen en over schotten heen. “De belangrijkste les is misschien wel dat je elkaar kent, erkent en elkaars deskundigheden en netwerken benut”, aldus Adja, “je hoeft niet alles zelf te doen”. Tot slot benadrukte Adja: “Cijfers rondom de eerste 1000 dagen verander je niet in drie jaar tijd, maar de beweging die landelijk op gang komt is hoopgevend.” Deze beweging reduceert de (lokale) verschillen.

Preventief werken in de coalitie Kansrijke Start Veenendaal voorkomt zwaardere zorg

Lydia Daniëls- van Deelen, verloskundige bij Creation Verloskundigen in Veenendaal en lid van de Veenendaalse coalitie, lichtte de lokale aanpak Kansrijke Start toe. In de coalitie werken de gemeente, verloskundigen, jeugdgezondheidszorg (JGZ), Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), kraamzorg en welzijn nauw samen. Thema’s die spelen in Veenendaal zijn: armoede, eenzaamheid, tienermoeders, migrantenachtergrond, lage SES en psychische problemen. De coalitie ontwikkelde het basiszorgpad “vroegsignalering kwetsbare zwangeren”, de zorgpaden “laaggeletterdheid”, “tienermoeders en jonge moeders t/m 23 jaar” en “psychische klachten”. Ook maakten zij een sociale kaart Kansrijke Start met een overzicht van zorg- en welzijnsprofessionals/-organisaties in de gemeente.

Daarnaast zette de coalitie het Multidisciplinair overleg (MDO) Kansrijke Start op. In dit overleg bespreken professionals uit verschillende organisaties eens per zes weken casuïstiek. Er worden bijvoorbeeld afspraken gemaakt over wie de casemanager van een cliënt is, of er een prenataal huisbezoek nodig is en wie dit het beste kan doen. De samenwerking werpt zijn vruchten af. Lydia vertelde: “We signaleren veel sneller en kunnen putten uit een breed netwerk om de hulpverlening al in een vroeg stadium op te starten. Hierdoor wordt voorkomen dat er zwaardere hulpverlening ingezet moet worden.” Lydia ging verder: “De lijnen zijn kort. Doordat we elkaar beter weten te vinden heb ik minder apen op mijn schouder, ik kan cliënten ‘loslaten’ omdat ik weet dat ze op de goede plek de juiste hulp krijgen”.

Vervolg Kansrijke Start

De coalitie streeft naar een structurele aanpak, ook voorbij het landelijke actieprogramma Kansrijke Start. Martijn Beek, wethouder Veenendaal, moedigt dit van harte aan. Martijn: “Om op de gewenste wijze het vervolg vorm te kunnen geven is door de gemeenteraad budget beschikbaar gesteld, hiermee kunnen we de ingezette goede inhoudelijke ontwikkelingen voortzetten”.

Wat er nog meer nodig is in Veenendaal om kinderen een Kansrijke Start te bieden? Hierover brainstormden samenwerkingspartners uit kinderopvang, kraamzorg, Centrum voor Jeugd en Gezin, tweedelijns jeugdzorgorganisaties, JGZ, GGZ, WMO, welzijn, verloskunde en gemeente met elkaar. Een aantal punten dat naar voren kwam:

1. Laagdrempelig contact met andere disciplines door bijvoorbeeld wekelijks op een centrale plek te lunchen.
2. Normaliseren van kleine vragen en alledaagse knelpunten door middel van laagdrempelige ontmoetingsplaatsen voor alle ouders.
3. Meer bekendheid creëren voor de coalitie en haar activiteiten. Denk aan een facebook pagina, een andere naam en folders/reclame.
4. De kinderopvang betrekken in de coalitie, zij hebben een belangrijke rol in het signaleren van problemen.

Uit de ontmoetingen en brainstorm blijkt dat er veel energie en enthousiasme is bij de samenwerkingspartners om het belangrijke thema Kansrijke Start samen te vervolgen. De coalitie buigt zich de komende tijd over de vervolgaanpak en hoe de ideeën van de samenwerkingspartners hierin een plek kunnen krijgen. Op basis van alle positieve reacties van de deelnemers aan de bijeenkomst volgt hieruit in ieder geval een volgende ontmoeting. Tot dan!

Behoefte aan meer informatie?

Lees verder:

• In de case over de ervaringen van deelnemers aan de coalitie Kansrijke Start.
• Op Kennisnet Geboortezorg voor de zorgpaden kwetsbare zwangeren en sociale kaart Kansrijke Start.
• In de documenten Landelijke actieprogramma Kansrijke Start (2018-2021) en vervolgaanpak actieprogramma Kansrijke Start (2022-2025).

Of neem contact op met Anneke Jansen.