Blog: “Aan de knoppen draaien? Of groei mogelijk maken?”
Hoe de oplossingsgerichte aanpak werkt bij organiseren en leidinggeven in de zorg.
Door Pieter Jansen
Aan de knoppen draaien en vaststellen dat het werkt. Wat is er nou leuker dan dat? Best lekker toch om bij iemand een diagnose te stellen, een behandeling te adviseren en niet veel later verbetering te constateren? Als je in de zorg werkt, doe je dit misschien soms – of vaak – bij patiënten. En misschien ook wel bij je collega’s of medewerkers?
Maakbaarheid en een benadering met controle is succesvol bij relatief stabiele en voorspelbare onderwerpen waar oorzaak en gevolg herkenbaar zijn. Er is echter een toenemend besef dat voor complexe zaken waar veel factoren spelen die niet allemaal te kennen en te ontrafelen zijn, een aanvullende aanpak nodig is. En die is er: de oplossingsgerichte aanpak. Oplossingsgericht werken is ontwikkeld in de (geestelijke) gezondheidszorg maar is ook goed toepasbaar bij coachen en leidinggeven, in onderwijs en opvoeding, bij conflicten en in de sport. Het wordt tijd de controle wat meer los te laten. Dan kunnen we groei mogelijk maken.
“In het functioneringsgesprek hebben we het vooral gehad over dingen waar ik goed in ben
en dingen waar ik nog beter in wil worden. En over hoe ik dat wil doen.”
De behandelaar of leidinggevende hoeft niet altijd de enige expert te zijn en de leiding te nemen. Je kan ook oplossingsgerichte vragen stellen in plaats van adviezen te geven. Medewerkers of cliënten uitnodigen zelf aan het stuur te gaan zitten, in plaats van achterin de bus. Mensen kunnen op deze manier zelf de regie pakken over hun loopbaan, leven en leefstijl, en groeien in hun ontwikkeling.
Samen met in plaats van voor of over
Een krant schreef over een project van de gemeente ‘waarbij de vraag van de jongere centraal staat’. Uit het stuk werd echter absoluut niet duidelijk hoe men dacht dat te gaan doen. Wel kwam zes keer het woord advies in het stuk voor. Advies van de adviseurs, uiteraard, niet van of met de jongeren.
Een ander voorbeeld is de voorpagina van een Tijdschrift voor Psychotherapie. De kop maakt melding van gedragstherapie ‘bij een vrouw met een verstandelijke beperking’. Fredrike Bannink (ik leer veel van haar observaties) reageerde op LinkedIn met: Huhh?, “bij” een vrouw? Komop TvP, mag het aub “met” een vrouw zijn? Psychotherapie is een gezamenlijke onderneming naar mijn idee.
| Casus Een meisje met een eetstoornis werd op verzoek van haar bezorgde ouders verwezen naar de beste kliniek voor eetstoornissen in het land. Omdat er een lange wachttijd voor de kliniek was voerde de huisarts ter overbrugging oplossingsgerichte gesprekken met het meisje. Nadat eindelijk het intakegesprek bij de kliniek had plaatsgevonden verscheen ze opnieuw bij de huisarts op het spreekuur: “Ik kreeg alleen maar te horen wat ze met mij wilden doen. Niemand heeft mij gevraagd wat ik wilde. Ik ga daar niet naartoe.” |
Mocht jij ook weer eens een organisatie of project tegenkomen waarbij de medewerker of de cliënt centraal staat, dan raad ik je aan goed op te letten waar dat dan uit moet blijken.
Co-experts
Sta ook eens stil bij het begrip interventie. Dit woord betekent ‘vijandige overname’ en dat is het vaak ook. De oplossingsgerichte aanpak werkt anders. Mensen worden uitgenodigd hun gewenste toekomst te beschrijven en oplossingen te bedenken die dat doel dichterbij brengen. Het gaat over wat er werkt voor jou, op dit moment, in deze context. Oplossingsgericht werken is doelgericht en toekomstgericht. Het is praktisch, gericht op concreet resultaat, licht en positief van toon en sfeer, en energiebesparend voor de professionals. Het is een competentiegerichte benadering met zo min mogelijk nadruk op falen en problemen, en zo veel mogelijk nadruk op competenties, eerdere successen en uitzonderingen (de momenten waarop het probleem zich had kunnen voordoen, maar op de een of andere manier niet of minder deed). Bij het bouwen aan oplossingen worden mensen als co-experts gezien, experts van hun eigen leven.
Onderzoek laat zien dat oplossingsgericht werken minder tijd kost dan probleemgericht werken en dat behandelaars minder burn-out klachten ervaren. Dus misschien is het nog wel leuker dan zelf aan de knoppen te zitten.
Meer informatie
Positieve gezondheidszorg is een combinatie van het traditionele medische model en het oplossingsgerichte model. Lees er meer over op www.positievegezondheidszorg.nl of word lid van de LinkedIn-groep Positieve gezondheidszorg.
Laat je op 20 april inspireren in een (kosteloze) sessie over de oplossingsgerichte aanpak bij organiseren en leidinggeven in de zorg. Trainer: Pieter Jansen. Naar meer informatie en aanmelden.