Herken jij patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden in de eerste lijn?

In Nederland heeft 36 procent van de volwassenen beperkte gezondheidsvaardigheden. Dit betekent dat zij moeite hebben met het opzoeken, lezen en begrijpen van informatie en vooral het toepassen ervan. Mensen die minder gezondheidsvaardig zijn krijgen vaak niet de zorg die zij nodig hebben. Hierdoor komen ziektes en overlijdens vaker voor bij deze groep dan bij anderen. Ook hebben zij vaker problemen op gebieden als armoede, schulden, werkloosheid of eenzaamheid. Wil jij laaggeletterdheid herkennen? En op een begrijpelijke manier kunnen communiceren? Er zijn concrete hulpmiddelen en interventies beschikbaar waarmee je als eerstelijnszorgverlener je voordeel kunt doen!

Begrijpelijker maken digitale patiëntomgeving

In de regio’s Gelderse Vallei en Rivierenland wordt gewerkt aan het verbeteren van zelfmanagement en gezondheidsvaardigheden. Zo heeft Ziekenhuis Rivierenland Tiel samen met Pharos gezorgd voor het toegankelijker en begrijpelijker maken van de digitale patiëntomgeving. Maar ook in de eerste lijn zijn er kansen voor verbetering. Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden gaan vaker naar de huisarts, of te laat naar de huisarts. Mensen komen er niet graag voor uit dat zij moeite hebben met lezen en schrijven. Daardoor blijft dit probleem onbesproken. Huisartsen en andere zorgverleners willen graag helpen, maar herkennen de doelgroep niet. En als ze de doelgroep wel herkennen, vinden ze het soms lastig om deze groep patiënten te helpen. Communicatie, materialen en praktijkorganisatie zijn meestal niet op hen afgestemd.

Concrete toepassingen voor de (huisartsen)praktijk

Pharos heeft daarom een handreiking geschreven met concrete toepassingen voor de (huisartsen)praktijk. In de handreiking staat wie wat kan doen en welke hulpmiddelen en interventies beschikbaar zijn. Zo kunnen eerste­lijns zorgverleners zelfmanagement en het verbeteren van gezondheidsvaardigheden beter ondersteunen. Enkele tips die zij geven via de website zorgvoorbeter.nl zijn:

Signalen herkennen

Om mensen met minder gezondheidsvaardigheden goed te kunnen helpen is het belangrijk dat je als zorgverlener de signalen herkent, zoals een patiënt die:

• te laat, niet of lange tijd niet op een afspraak verschijnt;
• de benodigde formulieren niet van tevoren invult;
• een onsamenhangend verhaal vertelt;
• directief overkomt;
• altijd dezelfde vragen stelt;
• vraagt: kunt u dit voor mij invullen? Ik schrijf zo onleesbaar;
• zegt dat de bijsluiters zo ingewikkeld zijn;
• zegt dat zijn kinderen de boodschappen voor hem doen;
• zegt dat hij nooit leest, de televisie geeft informatie genoeg.

Bied laagdrempelige informatie aan

De manier van communiceren en informatie aanbieden kan veel verschil maken in de zorg voor mensen die minder gezondheidsvaardig zijn. Door laagdrempelige voorlichtingsmaterialen aan te reiken, bijvoorbeeld een animatievideo over diabetes of de voorlichtingsmap Begrijp je lichaam (pdf), bevorder je de gezondheidsvaardigheden van je cliënt. Meer voorlichtingsmaterialen en video’s vind je in de toolkit gezondheidsvaardigheden.

Pas je communicatie aan

Met de manier waarop je communiceert, kun je zorgen voor meer begrip bij de cliënt. Tips voor goede communicatie zijn:

• Gebruik visuele middelen: video’s, plaatjes;
• Gebruik eenvoudige taal, maar blijf iemand wel als volwassen persoon aanspreken;
• Gebruik eenvoudige woorden. Niet: ‘de jeugd’, maar ‘kinderen van onze school’;
• Stel maar één vraag tegelijk;
• Beperk de informatie tot 3-5 kernpunten en prioriteer deze;
• Moedig mensen aan om vragen te stellen;
• Gebruik de terugvraagmethode.

Voor meer informatie en handvaten, download je de handreiking ‘Aandacht voor zelfmanagement én gezondheidsvaardigheden’ van Pharos. Of lees en kijk naar enkele ervaringen uit de huisartsenzorg.

Natuurlijk kan Mura Zorgadvies zorgaanbieders of samenwerkingsverbanden begeleiden bij het verbeteren van gezondheidsvaardigheden van patiënten. Neem gerust contact op met adviseur Ellen Selten voor de mogelijkheden.