Preventief werken in lokale coalities voorkomt zwaardere zorg
“We zitten nu letterlijk bij elkaar aan tafel en kennen elkaars aanbod”
Als je dagelijks met kwetsbare groepen werkt, weet je: ondersteuning bieden kun je niet alleen. Je hebt je partners vanuit zorg, welzijn en sociaal domein hard nodig. In een lokale coalitie met partners uit meerdere domeinen, verkort je de lijnen, kun je beter preventief werken en bied je uiteindelijk ook betere zorg. Mura Zorgadvies is projectleider van de lokale coalitie Kansrijke Start Veenendaal. In dit artikel delen de betrokken professionals hun ervaringen met deze aanpak.
Het werken met lokale coalities van professionals uit zorg, welzijn en sociaal domein is sterk in opkomst. Begrijpelijk, want gemeenten zoeken al jaren naar manieren om domeinen met elkaar te laten samenwerken. Want als gemeenten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars samen optrekken, versterken zij elkaar. En dat is nodig op thema’s zoals geboortezorg, jeugdzorg en preventie. Complexe problemen houden zich niet aan de grenzen van het zorgstelsel.
Praktische insteek
Een coalitie klinkt misschien als een zwaar instrument, maar is vooral heel praktisch. Zoals Lianne van Appeldoorn, verloskundige bij Creation Verloskundigen in Veenendaal zegt: “We werkten al samen met het wijkcentrum en consultatiebureau. Maar dat was erg ad-hoc. Nu zien we elkaar veel regelmatiger. En we overleggen nu ook structureel met andere professionals, zoals Marieke van het CJG. Dat is echt een meerwaarde om meer preventief te kunnen werken. En dankzij het multidisciplinair overleg (MDO) signaleren we veel sneller en kunnen we putten uit een breed netwerk om de hulpverlening al in een vroeg stadium op te starten.”
Dit is precies waar het in lokale coalities om draait. Afgevaardigden vanuit bijvoorbeeld zorg, welzijn en sociaal domein leren elkaar en elkaars aanbod beter kennen, zodat je weet naar welke collega je kunt doorverwijzen. Maar ook om gezamenlijke ambities te formuleren en het aanbod beter af te stemmen.
Marieke Hendriks is jeugd- en gezinswerker bij Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Veenendaal en één van de deelnemers in de coalitie. “In de ambitie elkaar beter te leren kennen zijn we heel goed geslaagd. En dat is heel praktisch: we zitten nu letterlijk bij elkaar aan tafel, kennen elkaars naam en gezicht, hebben elkaars mailadres en kennen elkaars aanbod. Ik pak nu sneller de telefoon als ik zorgen heb over een gezin, om even te brainstormen over wat we in een vroeg stadium kunnen betekenen.”
Samen werken aan een Kansrijke Start in Veenendaal
Voor, tijdens en na een zwangerschap is goede ondersteuning aan kersverse ouders onmisbaar. Dat geldt nog sterker voor kwetsbare gezinnen die nauwelijks een netwerk hebben, of waar zorgen zijn over financiën of opvoedvaardigheden. Verloskundigen, kraamzorg, jeugdgezondheidszorg: allemaal komen ze bij deze gezinnen over de vloer. En toch is afstemming en overdracht van ondersteuning een uitdaging.
Daarom startte de lokale coalitie Kansrijke Start in Veenendaal drie jaar geleden, op initiatief van de gemeente. Gemeente, verloskundigen, jeugdgezondheidszorg (JGZ), Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), kraamzorg en Welzijn werken nu nauw samen. Met als inzet: goed signaleren, goed verwijzen en optimale begeleiding tijdens de zwangerschap en na de geboorte.
Jantina Vree, beleidsadviseur sociaal domein gemeente Veenendaal: “Al snel constateerden we dat we een partij nodig hadden die ons helpt om onze ambities projectmatig op te pakken en ook echt waar te maken. Mura heeft de expertise om onze coalitie goed te begeleiden. Niet alleen door de overleggen grondig voor te bereiden en prettig voor te zitten. Ook werken zij alles wat we bespreken – zoals de zorgpaden – deskundig uit.”
In dit artikel lees je meer over de coalitie Kansrijke Start Veenendaal
Een stuwende kracht nodig
Anneke Jansen is adviseur van Mura en betrokken bij de coalitie Kansrijke Start Veenendaal. “Lokale coalities worden heel erg gestimuleerd, maar qua vorm en invulling ben je als gemeente eigenlijk heel vrij. Wat wij doen, is helpen de juiste vorm en werkwijze te vinden die lokaal werkt. In Veenendaal hebben we de ambities van de coalitie verder aangescherpt en afgebakend. Door stap voor stap concreet te maken wat haalbaar is en wat en wie we daarvoor nodig hebben in deze gemeente.”
Jantina: “De meerwaarde van Mura zit vooral in het bieden van stuwende kracht, want dat heb je echt nodig. Dankzij die inbreng durf ik wel te zeggen dat wij nu een hele professionele coalitie zijn.” Ze vervolgt: “Ook was het een meerwaarde om het grote lokale netwerk van Mura te kunnen benutten. Zo zochten wij betere aansluiting bij de geboortezorg vanuit het ziekenhuis. Mura zorgde voor een ingang daar.”
“Wij vullen vooral de rol van procesbegeleider in”, vertelt Anneke. “Wij brengen structuur aan die nodig is om vooruitgang en resultaten te boeken en betrokken partijen enthousiast te houden. Wij helpen professionals bijvoorbeeld verder door de juiste vragen te stellen. Zoals: Is er meer zorg nodig? Of is die zorg er al, maar weten jullie het nog niet van elkaar? We hebben de helikopterview en zitten minder in de waan van de dag. Door dat overzicht, zorgen we er ook voor dat ideeën die vanuit de inhoud ontstaan, een plek krijgen in het grotere geheel.”
Winst van Casemanagement
“Een vertrouwd gezicht in huis”
Het hebben van korte lijntjes en laagdrempelig casuïstiek kunnen bespreken is een grote winst. Lianne vertelt: “In het multidisciplinair overleg (MDO) bepalen we bijvoorbeeld of een prenataal huisbezoek nodig is en wie dit het beste kan doen. Of dat een vervroegde intake van de kraamzorg nodig is en waar zij extra op moeten letten. Maar ook wie de casemanager is.”
“Voor ons als verloskundige is het prettig dat wij niet altijd de casemanager zijn”, gaat Lianne verder. “Soms is een gezin er meer bij gebaat als een andere expert – bijvoorbeeld iemand van het CJG of de JGZ meteen die rol pakt – en niet pas nadat de baby geboren is. Dat is voor de gezinnen ook fijn, die hebben létterlijk meteen een vertrouwd gezicht in huis.”
“Zo voorkomen we ook dat de aanstaande ouders van het kastje naar de muur gestuurd worden”, aldus Marieke. “Maar belangrijker: onze overleggen werken preventief. We voorkomen dat we zware hulpverlening moeten inzetten.” Marieke geeft een voorbeeld. “We bespraken eens een gezin waar huiselijk geweld een risico was. Als dat echt mis gaat, melden we dat bij Veilig Thuis. Maar we kunnen nu vooraf al bekijken hoe we deze ouders kunnen ondersteunen in wat er op hen afkomt met een nieuwe baby. En vervolgens de juiste hulp al inschakelen om te voorkomen dat de spanningen in zo’n gezin te ver oplopen. Daardoor kun je zo’n zware melding soms voorkomen.”
Advies aan andere gemeenten
Lianne’s advies: “Als beroepsgroep zijn wij gewend met veel disciplines om tafel te zitten. En toch zijn we nog steeds aan het aftasten wat iedereen nou in z’n portefeuille heeft. Neem daar de tijd voor, want het is heel waardevol. We merken dat we nu veel sneller een-tweetjes hebben.”
Ook Jantina adviseert om de tijd te nemen om een coalitie professioneel op te zetten. “En schakel daar een partij zoals Mura bij in! Zij helpen om het concreet te maken en de energie vast te houden. Als coalitie kun je niet alle ‘hoog over’ problematiek van deze doelgroep oplossen. Maar je kunt wel met kleine stappen heel concreet steeds beter gaan samenwerken. Daar helpt Mura bij.”
Vragen?
Mura is als extern projectleider betrokken bij de coalitie Kansrijke Start Veenendaal en helpt de coalitie bij de uitwerking van hun ambities in concrete plannen en het realiseren van deze plannen. Wil je meer weten? Neem contact op met Anneke Jansen.